TWEEDAAGSE "GEVLEUGELD ZUID-LIMBURG", 28 EN 29 JUNI 2024
Er zijn woorden in het Engels waarvoor het Nederlands geen volwaardig synoniem kent. "Anticipation" is wat mij betreft zo'n woord. Het betekent, in ieder geval voor mij, alles wat de periode voor een heuglijke gebeurtenis aan emoties kan opwekken. Er bestaat in onze taal geen manier om treffender de combinatie van zin, voorpret, spanning en ongeduld in één woord te vatten.
Die "anticipation" voelde ik in volle hevigheid in aanloop naar de tweedaagse in Zuid-Limburg. Niet alleen voelt een verblijf daar altijd als een minivakantie aan, (bijna) alle seinen stonden op groen voor een heel erg productief weekend. Mooie waarnemingen in het gebied in aanloop naar het weekend, een fanatieke, enthousiaste en scherpe groep deelnemers en, ook niet bepaald onbelangrijk, prima weer om twee dagen vlinders, libellen, vogels en ander gevleugeld leven op te zoeken.
Anders dan andere jaren lag het start- en eindpunt niet in Zuid-, maar in Midden-Limburg. Dit gaf ons de mogelijkheid om iets flexibeler om te kunnen gaan met de verschillende gebieden die een bezoek waard zouden kunnen zijn. Omdat flink wat mensen al vaker zijn mee geweest, stonden er ook wat soorten op de verschillende verlanglijstjes die we nog niet eerder bezochten omdat we ons traditioneel richtten op het uiterste zuiden van de provincie. Ditmaal ging het dus even anders en trapten we af in de bossen bij Helden voor een soort die voor iedereen, inclusief mijzelf, nieuw zou zijn: Bruine eikenpage. De dag begon nog wat bewolkt en het was even afwachten of de vlinders al actief zouden zijn, maar aangekomen op de plek zagen we eerst meerdere "gewone" Eikenpages, en al vrij vlot vond ik de eerste Bruine. Deze zat ook meteen laag en prachtig dichtbij en was dus geweldig te bekijken. Toen de zon eenmaal doorbrak zagen we meerdere exemplaren vliegen en zitten; prachtig!
Ook troffen we de eerste Beekoeverlibel van de trip.
Een tweede locatie die we tot deze editie altijd, uit logistieke overwegingen, oversloegen was die van de misschien mooiste, maar zeker grootste libel van Nederland: de Gewone bronlibel. Hij mag dan wel het woord "gewoon" in de naam dragen, maar de soort is verre van gewoon. Niet alleen in z'n levensloop (zoek dat maar even op ;-)), noch in z'n voorkomen. Er zijn maar enkele plekken in Nederland, die alle op de grens van Duitsland of op de grens met België te vinden zijn. Het was even binnendoor slalommen om op de locatie te komen, maar daar troffen we in een prachtig gebied al heel snel de roos. We zagen twee, misschien wel drie exemplaren, waarvan een vrouwtje langdurig van dichtbij te zien was terwijl ze eitjes aan het afzetten was. Een geweldige ervaring, maar het was ongelofelijk lastig om een enigszins scherp bewijsplaatje te fabriceren. Een heftig bewegend object, veel misleidende objecten voor de autofocus en weinig licht (de soort vliegt vooral in de schaduw) maakte fotograferen een frustrerende bezigheid. Gelukkig waren we er niet met dat doel, want de show zul je niet zo snel nog eens kunnen aanschouwen in Nederland! Zie bijvoorbeeld het filmpje tussen foto's. De "bijgerechten" van deze plek waren o.a. Bos- en Weidebeekjuffers en een Metaalglanslibel.
Bovenstaand filmpje is van de hand van Matthew Sprangers.
Vorig jaar zochten we bij vrij matig weer naar Kleine tanglibellen. Ik vond er destijds eentje toen we wat verspreid aan het zoeken waren. Hij zat mooi rustig om een kiezelstrandje maar precies toen de groep aan kwam wandelen, vloog 'ie uit het niets recht hoog en ver de lucht in, never to be seen again... De omstandigheden waren nu een stuk beter, dus probeerden we op een andere plek revanche te nemen op de soort. Het was weer even een stukje toeren en wandelen, maar het resultaat was wederom prachtig. Iedereen zag de soort van zeer dichtbij en in tweevoud. Even zo leuk was een patrouillerende Kanaaljuffer op vrijwel dezelfde plek, ook nieuw voor velen. Meerdere Vuurlibellen en een Zuidelijke keizerlibel maakten het feestje compleet!
Dik tevreden en met een 100% score qua doelsoorten reden we naar de laatste plek voor vandaag, die wel echt in Zuid-Limburg lag. Een bekende groeve was vrij leeg qua vlinders (oké, er vlogen meerdere Gehakkelde aurelia's, Bruin zandoogjes en Koevinkjes, maar blijkbaar vielen we voor de zeldzamere soorten precies tussen de eerste- en tweede generatie in), maar leverde wel een roepende Vroedmeesterpad, een Geelbuikvuurpad (dook onder in een poeltje), enkele Hazelwormen en een Levendbarende hagedis op. Meer dan tevreden nestelden we ons 's avonds in het hotel en na een dag met mooie soorten en hoge temperaturen smaakten de koude drankjes en de maaltijd meer dan prima!
Op dag twee startten we op de bekendste en meest bezochte plek voor natuurliefhebbers in Zuid-Limburg: De Sint-Pietersberg. We deden het hier rustig aan en maakten een mooie wandeling naar boven. Ondanks dat andere "vlinderaars" de soort wel tegenkwamen, liepen wij hier niet tegen de Braamparelmoervlinder aan. Maar het gaat er niet om wat je niet ziet, maar om wat je wel weet te vinden en dat was dik in orde. Zo troffen we zeker 10 (!) Dambordjes op een klein stuk berg aan. Deze soort lijkt zich langzaam maar zeker definitief te vestigen en wordt bijna een zekerheidje in deze tijd van het jaar. Verder zagen we o.a. Beekoeverlibel, Zuidelijke oeverlibel, Zwart- en Geelsprietdikkopje, Boswitjes (een stuk of 8!), Vuurlibellen, een Wespendief en een Slechtvalk. Op de parkeerplaats was bovendien een nestje van de zeldzame Bergveldwesp te zien en bij het sluiten van de markt vonden enkele scherpe en fanatieke zoekers uit de groep nog een mooie Grote weerschijnvlinder!
Zuid-Limburg is zo anders dan alle andere gebieden (grondsoorten) van Nederland dat ik de deelnemers altijd op het hart druk om gewoon lekker foto's te maken van insecten en bloemen die je hier tegenkomt en die je aanspreken. Niet alleen leer je daarvan en is het heel leuk, je kunt ook zo maar iets zeldzaams treffen. Daarbij is het natuurlijk onvermijdelijk dat er soorten op foto's komen bovendrijven die niet door iedereen en vaak zelfs slechts door één persoon (de fotograaf zelf) zijn gezien. Je kunt onmogelijk alles delen wat je tegenkomt, zeker omdat we van heel veel soorten simpelweg niet weten welke naam erbij hoort, laat staan wat de status van de soort is.
Naast vogels, vlinders en libellen heb ik slechts een fragmentarische, zeer selectieve, willekeurige en op toeval gebaseerde kennis van insecten. Ik zoek tijdens mijn excursies dan ook vooral naar de doelsoorten op vlinder- en libellengebied en alleen wanneer zich een insect voor mijn neus poseert dat er ook leuk en opmerkelijk uitziet, wil ik wel eens een foto maken. In 99% van de gevallen zegt een imposant uiterlijk niets over de zeldzaamheid, maar ook ik ben af en toe wel eens de domme boer met de dikste aardappel. Onderstaand leuke beestje blijkt namelijk een Blauwe zandbij. Retezeldzaam en plaatselijk, met de volgende soortbeschrijving op waarneming.nl:
"Deze grote en fraaie zandbij is onmiskenbaar. Het is een zuidelijke soort die vooral rond de Middellandse Zee algemeen is en via het Maasdal nog net het uiterste zuiden van Limburg bereikt. De restanten van de St. Pietersberg vormen de belangrijkste Nederlandse vindplaats. Hier nestelt de soort in de steile mergelwanden van de ENCI-groeve. De blauwe zandbij is een oligolectische, op kruisbloemen (Brassicaceae) gespecialiseerde soort. In Nederland is ze onder andere waargenomen op koolzaad Brassica napus , herik Sinapis arvensis en witte mosterd S. alba. Het is niet te verwachten dat deblauwe zandbij buiten Zuid-Limburg gevonden zal worden."
Ik zal zeer waarschijnlijk nooit een expert worden in deze soortgroep, maar deze heb ik toch alvast maar mooi ;-)
Flink wat uurtjes nadat we de berg opreden reden we er weer af en reden we richting een andere hotspot nabij Eys (en zagen onderweg een Rode wouw vliegen). Het slechte vlindervoorjaar, waar we ook deze dagen wel echt last van hadden, openbaarde zich hier in volle hevigheid. Het was er erg rustig en ook hier lukte het ons niet een Braamparelmoervlinder te vinden. Zo gaat dat soms. Nadat we enkele keren het gebied hadden doorkruist, slenterde de groep langzaam richting het minibusje, maar werd ik afgeleid door enkele oranje vlinders in de verte. Ik wilde toch even vaststellen dat het echt Gehakkelde aurelia's waren en zeker zijn dat ik geen parelmoervlinder over het hoofd zou zien, toen er uit het klaarblijkelijke niets ineens een weerschijnvlinder aan kwam vliegen en in de top van een boompje ging zitten. De adem stokte meteen enigszins in mijn keel, want het was meteen duidelijk wat ik in beeld had: dit was de zeer zeldzame KLEINE WEERSCHIJNVLINDER! Enkele andere vlinderaars in de buurt konden meteen aanschuiven en de determinatie bevestigen, maar mijn groep was net de hoek om gewandeld en bevond zich blijkbaar buiten schreeuwafstand. Ik probeerde meteen mensen te bellen en bij poging twee lukte het de groep terug te roepen. Maar zoals dat gaat, vloog de vlinder op toen de eerste mensen de hoek om renden... Ik had wat plaatjes kunnen maken, maar baalde als een stekker. Dit is precies wat je als gids NIET wilt...
Ik had niet het idee dat de vlinder hard en hoog was weggevlogen, dus besloten we (natuurlijk) te wachten en te posten. Maar zowel ik als de deelnemers begonnen na verloop van tijd toch te vrezen voor een rampscenario; de zo gewilde vlinder bleef uit het zicht...
Wat verloren begonnen we maar het pad af te lopen, hopend op een gelukstreffer verderop. Dat leverde geen vlinder, maar wel een prachtwaarneming van drie Zomertortels op, die kwamen drinken bij het beekje!
Samen met een junikever waren dat leuke troostprijzen, maar ik hield aan het verhaal toch een bittere nasmaak over. Maar...die werd snel weggespoeld, want bij het teruglopen zag Matthew een verdacht vlindertje vliegen en kort daarna zag ik 'm bij toeval op een blad zitten. Wat zenuwachtige aanwijzingen later had iedereen 'm in beeld en in de minuten die volgden was 'ie prima (maar hoog) te zien en was zelfs de "weerschijn" even zichtbaar. Pas toen kon ik ook euforisch worden over deze waanzinnige vondst en toen ik ook nog tegen een Klein vliegend hert aanblunderde, was de stemming helemaal opperbest!
We besloten af te sluiten op een leuk maar minder bekend gebiedje nabij Landgraaf. Ook dit jaar beviel dat prima, met o.a. Zwartspriet- en Geelsprietdikkopjes, Zuidelijke keizerlibellen, Oranje zandoogjes en Beekoeverlibellen, maar heel veel nieuws bracht de plek niet meer.
Maar het was prima zo, het was mooi geweest. We hebben twee dagen keihard gezocht en het resultaat mag er zijn: vele nieuwe soorten voor iedereen en een supermooie eigen vondst, wat een gouden rand om de tweedaagse aanbracht.
Deelnemers, geweldig bedankt voor jullie deelname en gezelligheid en volgend jaar komt deze tweedaagse zeker terug. Binnenkort zal deze op de site worden geplaatst en dat geldt voor wel meer nieuwe / terugkerende excursies. Ze komen met golven in de komende tijd!
Comments