(Geschreven door Marnix Jonker)
In eerdere blogs over de Grote Vuurvlinder excursies in voorgaande jaren schreven we al dat het zeker niet makkelijk is om deze vlinders te vinden en dat er een dag gaat komen dat het eens niet gaat lukken. Voorafgaand aan de excursies van dit jaar had het er alle schijn van dat dat dit jaar ging gebeuren. De Vlinderstichting doet namelijk een voorspelling van vliegtijden voor elke soort, en de weken voordat we op pad zouden gaan werd voorspeld dat de vlinders 2 tot 3 weken later zouden vliegen dit jaar door het koude voorjaar. In een mail voorafgaand aan de excursies hadden we de deelnemers al voorbereid op dat het wel eens moeilijk kon gaan worden. Gelukkig hadden nagenoeg alle deelnemers er toch vertrouwen in, en ging bijna iedereen gewoon mee. Zoals de foto hierboven al verraadt, hadden wederom een engeltje op onze schouders, want op beide excursies is het weer gelukt om deze ietwat mythische vlindersoort, waarvan de in Nederland vliegende ondersoort ‘batava’ endemisch is voor ons land, te vinden!
Naast het timen van de vliegtijd is er nog een ander heel belangrijk aspect wat makkelijk roet in het eten kan gooien bij deze excursie: Het weer. Regen, wind, temperatuur, zware bewolking, luchtvochtigheid zijn allemaal aspecten waar je rekening mee moet houden bij insecten excursies. Een dag met teveel buien verminderd de kans op het zien van insecten aanzienlijk. Om de weersvoorspelling moesten we helaas de geplande excursie van 10 juli annuleren. Achteraf gezien viel het reuze mee, en hadden we het wel door kunnen laten gaan, maar de voorspelling op woensdag en donderdag waren dusdanig dat we dit niet aandurfden en we de excursie een week opschoven.
Maandag 12 juli
De maandag excursie kon wel gewoon doorgaan, en zo wil het dat we die maandag met een volle groep begonnen in het Woldlake2bos. Gids Marnix Jonker begeleide de groep, terwijl gids Martijn Bot een privé-excursie gaf elders in het gebied. Door ons op te splitsen en met elkaar in contact te blijven konden we de kans op het vinden van Grote Vuurvlinders vergroten.
Bij aankomst werden we welkom geheten door een zingende Wielewaal, die door enkele deelnemers die er vroeg bij waren ook nog gezien kon worden zittend in een boomtop. We liepen in uiterst langzaam struintempo het Woldlakenbos in terwijl de verschillende libellensoorten ons letterlijk om de oren vlogen. In korte tijd zagen we heel veel Viervlekken, Kempense Heidelibellen, Zwarte Heidelibellen, Gewone Pantserjuffers, Variabele Waterjuffer en Gevlekte Glanslibel! Ook zagen we Moerassprinkhanen en de zeldzame Gouden Sprinkhaan.
We waren net een half uur bezig toen de telefoon ging. Martijn had aan de andere kant van de Weerribben een Grote Vuurvlinder gevonden! Omdat we geen risico wilden lopen om deze te missen besloten we meteen die kant op te gaan. Bijna weer bij de auto’s werden we verrast door een prachtige Grote Weerschijnvlinder die neurotisch laag heen en weer vloog. Hij wilde gaan zitten, maar kon geen goed plekje vinden. Na enige tijd durfde hij het toch aan en ging even op het bruggetje zitten. Even later vloog hij weer op en landen zelfs even kort op de broek van een van de deelnemers!
Net na de lunch reden we terug naar het Woldlakebos, waar Bruinrode en Bloedrode Heidelibel aan de libellendaglijst konden worden toegevoegd. Ook vonden we larven van een Grote Spinnende Watertor, met stevige kaken waar je niet door gebeten wilt worden (dat schijnt pijnlijk te zijn).
In de middag vertrokken we richting Kalenberg, waar we in twee fluisterbootjes stapten om het gebied ook nog even per boot te verkennen. We kennen nog enkele plekjes waar soms Grote Vuurvlinders vliegen die alleen per boot bereikbaar zijn. En daarnaast is het ook gewoon buitengewoon genieten om rond te varen in dit prachtige gebied. Vanuit een ooghoek schoot een Sierlijke witsnuitlibel voorbij die even op een van de leliebladen ging zitten. Terwijl het bootje in volle kracht achteruit werd gezet vloog de Sierlijke witsnuit op, maar viel mijn oog op een Grote Vuurvlinder die even boven het riet uitkwam en meteen weer naar beneden dook. We parkeerden de bootjes ernaast, maar konden de vlinder bijna niet zien. Alleen als je op het hoogste punt van het bootje ging staan was de Grote Vuurvlinder (wederom een mannetje) tussen het riet zichtbaar. Een enkeling waagde het erop en kon zo een foto maken van deze 2e Grote Vuurvlinder van de dag. Voldaan van deze topdag vaarden we terug en namen we afscheid van elkaar.
Zaterdag 17 juli
Op zaterdag kon dan de verplaatste excursie van een week eerder doorgaan. Helaas konden niet alle deelnemers die zich de week ervoor hadden opgegeven mee naar de verplaatste excursie, maar daardoor konden andere deelnemers hier weer van profiteren omdat er wat plekjes waren vrij gekomen. Wederom werden we welkom geheten door de zingende Wielewaal. Deze liet zich deze keer helaas niet zien. In het Woldlakebos vlogen de libellen weer in grote getallen om onze oren en konden Kempense Heidelibel, Zwarte Heidelibel, Viervlek, Variabele Waterjuffer, Gewone Pantserjuffer en Gevlekte Glanslibel al snel aan de lijst worden toegevoegd. Leuk waren de late Smaragdlibel en de Platbuik. Twee voorjaarssoorten die normaal gesproken half juli wel zijn uitgevlogen. Een Grote Weerschijnvlinder kwam langs gevlogen en werd door iedereen gezien, alleen wilde deze helaas niet gaan zitten. Dit is wel een beetje karakteristiek aan deze soort, hard en hoog langs de boomtoppen vliegen, maar niet naar beneden willen komen.
In voorgaande jaren kwamen we regelmatig een roze gekleurde Gouden Sprinkhaan tegen. Dit is een pigment afwijking (zoals albinisme) maar sprinkhanen worden in plaats van wit roze gekleurd. Deze afwijking heet erythrisme. Het toeval wil dat we deze sprinkhanen de laatste jaren steeds in hetzelfde stuk tegenkomen. Na even zoeken vonden we inderdaad een roze sprinkhaan, maar in plaats van een roze gekleurde Gouden Sprinkhaan was het deze keer een Moerassprinkhaan met erythrisme. Puur toeval, aangezien deze afwijking genetisch is.
We vervolgden onze weg en ineens vloog er weer een Grote Weerschijnvlinder over. Deze besloot echter wél te gaan zitten. En hoewel op enkele meters hoogte konden we de vlinder prachtig bekijken en fotograferen. In onze vervolgtocht door het Woldlakebos vloog er nog twee maal een Grote Weerschijnvlinder over, wederom zonder te gaan zitten. Een Groene Glazenmaker patrouilleerde hard vliegend boven het Krabbenscheer. Hij liet zich wel mooi bekijken maar fotograferen was onmogelijk. Wel een erg leuke soort om op de lijst bij te schrijven!
Rond de lunch verplaatsten we ons naar de andere kant van het gebied. Gids Marnix had contact met nog een aantal Grote Vuurvlinder zoekers en kreeg terwijl we onderweg waren de tip dat ze net een vrouwtje in beeld hadden. Ondanks dat de parkeerplaats wat vol was besloten we hier toch even te stoppen om deze vlinder, wel op afstand, te bekijken. Fotografisch was het bijna niet te doen, maar onze eerste Grote Vuurvlinder was binnen! Dit vrouwtje was aan het ei-leggen en verplaatste daarbij van het ene Waterzuring blad naar het andere. Met de verrekijker was ze prachtig te volgen. Omdat we wat ongelukkig stonden met de auto’s besloten we iets verder te rijden waar wat meer parkeerruimte was. We verplaatsten ons naar de locatie waar wij maandag al het mannetje Grote Vuurvlinder gevonden hadden. Deze zat op dezelfde locatie keurig op ons te wachten. Toch fijn dat territoriale mannetjes vaak in hetzelfde gebied blijven hangen! Hij zat was verscholen deze keer, maar kon door iedereen uitsteken bekeken en gefotografeerd worden.
Een Zilveren Maan liet zich even heel kort zien, maar werd door een windvlaagje opgeblazen en waaide het gebied in. Helaas is deze vlinder door bijna niemand gezien.
In de middag verplaatsten we ons weer naar Kalenberg voor een rondje met een fluisterbootje. In het dorp aangekomen was zoeken naar een parkeerplekje. Het was bijzonder druk in het dorp. Gelukkig konden we nog twee van de laatste fluisterbootjes meekrijgen. Toen we de hoofdvaart af waren begon het afzoeken van de bloeiende Kattestaarten langs de waterkant. Meteen op vrijwel de eerste Kattestaart die we in beeld kregen zat een nectar drinkende Zilveren Maan! Gelukkig bleef deze wel goed zitten. Vanuit een schommelend bootje konden we deze prachtig bekijken en fotograferen. De Grote Vuurvlinder welke we maandag gevonden hadden vanuit het bootje konden we helaas niet meer terug vinden. Wel was het wederom genieten op het water van de stilte, de libellen en de natuur. Op de terugweg vonden we zowaar nog een 2e Zilveren Maan op een Kattestaart. We voeren terug naar Kalenberg en namen na wederom een zeer geslaagde dag afscheid van elkaar.
Ten slotte: Het blijft ongelooflijk. Na 8 keer deze excursie gegeven te hebben, hebben we ook 8 keer minimaal 1 Grote Vuurvlinder gezien. Jaarlijks treffen we mensen in het gebied aan (die niet met onze excursie meegaan) die het soms al meerdere keren geprobeerd hebben, maar die het nog steeds niet gelukt is om Grote Vuurvlinder te zien. Kennis van het gebied, kennis van de soort, een scherpe gids en een flinke portie geluk worden (nog) steeds uitbetaald. Maar de dag dat het een keer niet lukt gaat een keer komen, alleen was het gelukkig weer niet dit jaar. En volgend jaar? Volgend jaar gaan we gewoon weer en de data volgen binnenkort!
