Dit is de slogan die het National Tourist Board van het land enkele jaren geleden meende te moeten lanceren om het toerisme in de vaart der volkeren vooruit te stuwen. Het allitereert lekker, dat moet gezegd, maar het is voor de rest toch vooral een lelijke tongbreker waar menig marketingbureau zich even verbaasd als verafschuwd bij achter de oren zou krabben. De vorm doet geen recht aan de inhoud, want dat het land serieus verrassend is, en dan in zeer positieve zin, daarover zal iedereen die het land bezoekt het unaniem eens zijn. Want wat is Sierra Leone vriendelijk, veilig, tolerant en prachtig en wat is het toch jammer dat de wereld bij het horen van de naam nog steeds in een soort Pavlovreactie denkt aan oorlog, uitbuiting en enge ziektes. De reden dat deze reis bestaat is juist om dat beeld voorgoed om te draaien. Nog even kort de ontstaansgeschiedenis, voor wie dat niet heeft meegekregen. In november 2018 startten twee docenten van de School voor toerisme (Anton Hoexum en Liane Eijgelshoven) van het Noorderpoort in Groningen een aanvraag voor een excellentieproject. Via via waren er contacten gelegd met Caroline de Greeff van Fair 2 Travel en het idee was om met vier excellente studenten een project op te starten om te proberen om een steentje bij te dragen aan het keren van het tij voor wat betreft het toerisme in Sierra Leone. De aanvraag voor het project werd goedgekeurd en in februari 2019 mocht de groep daadwerkelijk naar het land toe om het project daar uit te werken. Inmiddels had ik ook een plek gekregen in het geheel, omdat we er inmiddels achter waren dat de meeste potentie voor het land lag in het eco/natuur/vogeltoerisme, iets waarin ik een bijdrage zou kunnen leveren. Tijdens het eerste bezoek aan Sierra Leone is er door de vier uitverkoren studenten (Danitsja Poelarends, Nickiya Forbes, Anna Mika Poelstra en Marvin Sietsema) hard gewerkt aan een website voor de community van River #2 en voor lokale gids Daniel Macauley, is er een promofilmpje gemaakt met eigen beelden en is er een eindpresentatie gegeven in de Hotspot van Noorderpoort. Tenslotte is er een 11-daagse reis ontwikkeld, waarbij we de focus hebben gelegd op wat in onze ogen dus het USP van Sierra Leone zou kunnen zijn: de natuur en de vogels/zoogdieren. Bij de samenstelling van de reis was het uitgangspunt om deze tegen kostprijs aan te bieden en dat het enige doel zou zijn om het lokale toerisme te steunen en vervolgens te hopen op een sneeuwbaleffect aan goede verhalen. Op die manier zou ons project ook op lange termijn en heel direct effect kunnen sorteren en dat is uiteindelijk natuurlijk het mooist denkbare resultaat.
Maar ja, dan heb je een mooie reis samengesteld, maar dan is het vervolgens wel zaak om die onder de aandacht te brengen bij de juiste doelgroep. Omdat er geen tijd meer was voor een uitgebreid marketing- en promotieplan hebben we getracht dat pragmatisch en logisch op te lossen. Biridngholland.nl heeft natuurlijk een grote en voor dit soort reizen een zeer geschikte achterban, dus werd besloten om de reis daar te publiceren. Uiteraard is het niet onze reis (daarmee zou het begrip Birdingholland.nl wel erg worden opgerekt ;-)), maar we zouden de site puur gebruiken om geïnteresseerden te bereiken en ik zou mee gaan als (participerend) reisleider vanwege mijn ervaring in het land, mijn band de organisatie waar het project is ontstaan (Noorderpoort) en uiteraard mijn passie voor natuur in het algemeen en vogels in het bijzonder. De organisatie van een dergelijke reis is natuurlijk een vak apart en werd dan ook uit handen gegeven en wederom neergelegd bij Fair 2 Travel. Zo ontstond dus een uniek samenspel van vele partijen die alle vooral het beste voor hadden met het land en de mensen! Tot onze grote verbazing duurde het maar kort voor de eerste geïnteresseerden zich meldden en binnen de kortste keren waren de zes plaatsen gevuld. Sterker nog: als we het dubbele aantal plaatsen beschikbaar zouden hebben gehad zou dat ook goedgekomen zijn, maar voor een dergelijke "pionierreis" op een dergelijke bestemming is het niet verstandig en logistiek eigenlijk ook niet mogelijk om met een grotere groep weg te gaan. In september organiseerden we een bijeenkomst met de deelnemers waarin we de reis nog enigszins naar onze eigen wensen aanpasten en op 12 februari jl. was het dan zo ver en stegen we met zeven personen vanuit Brussel op in de richting van Freetown, Sierra Leone! Het grote avontuur kon beginnen! DAG 1 en 2: River #2 en omgeving Na een vlekkeloze reis arriveerden we in het laatste licht op Lungi Airport in Sierra Leone. Nadat we allemaal Coronavrij waren verklaard konden we de Ferry op naar Freetown en zagen we de eerste soorten: Schildraven, Westelijke rifreigers, Geelsnavelwouwen, Afrikaanse koningssterns: het zijn niet de meest zeldzame en tot de verbeelding sprekende soorten, maar je moet ergens beginnen ;-). Eigenlijk voelde het de volgende ochtend pas echt als begin. We konden nu daadwerkelijk zien waar we de nacht hadden doorgebracht: een prachtig, tropisch strand openbaarde zich en rondom de community bleek het erg leuk vogelen. In de eerste uren licht ging het dan ook hard met de soorten. We zullen u in dit verslag droge opsommingen van soorten besparen en vooral en waar mogelijk foto's laten zien van onze waarnemingen. Uiteraard hebben we veel meer gezien aan vogels, vlinders en zoogdieren dan hier getoond kan worden, maar zoals eerder gezegd: het doel van deze reis was ook om te ontspannen en te genieten; het was geen 100% "hardcore" vogelreis zoals je die bij andere organisaties vindt. Daarnaast konden en wilden simpelweg niet op elk piepje en elke beweging een naam plakken; vele soorten waren ook voor ons zelf nieuw en dat maakt het allemaal wel erg overweldigend. Ook de gidsen op Tiwai waren over het algemeen niet heel erg thuis in de vogels, dus we hebben hier en daar best wel wat "laten lopen". Wellicht kunnen we daar zelf de komende jaren met wat ervaring op zak nog stappen in maken.
Naast bovenstaande soorten zagen we ook nog enkele Mottled swifts / Geschubde berggierzwaluwen, Johanna's Sunbirds / Groenkruinhoningzuigers en nog enkele lokale vliegenvangers en andere zangertjes. Leuk waren ook de zingende fitissen en de verschillende soorten steltlopers, die over enkele weken de Sahara/Sahel zullen oversteken om onder andere bij ons aan te komen. Dat blijft toch een verbluffend en moeilijk voor te stellen fenomeen (ik vond onze reis per vliegtuig van 6,5 uur al best lang en afzien ;-)).
Toen de ergste hitte aan het einde van de middag was verdwenen (hoewel...) stonden er twee erg leuke onderdelen op het programma. Ten eerste een wandeling rondom "The Dam" (een stuwmeer met daaromheen tropische bossen), gevolgd door een poging om de mythische Picathartes in beeld te krijgen.
De dam stelde ons niet teleur. De plek bleek erg vogelrijk en de nieuwe soorten volgden zich in rap tempo op. Hier weer een selectie van de waarnemingen van de middag.
Wat het klapstuk van de middag had moeten worden werd uiteindelijk een lichte teleurstelling. Nabij de dam bevindt zich namelijk een broedplaats van de enigmatische en fascinerende Picathartes (Kaalkopkraai). Deze soort broedt in moddernesten in overhangende grotten in tropische bossen en is daardoor vaak erg lastig te vinden. In of rond het broedseizoen biedt een bezoek aan de nestplaats haast een garantie op een waarneming, maar in het droge seizoen (nu) moet je hopen dat de vogel aan het eind van de dag komt slapen nabij de oude nestplaats. Dat deed de vogel vandaag helaas niet, dus keerden we zonder Picathartes maar met een waarneming van het nest (tsja...) weer terug naar River #2.
DAG 3: Reisdag River #2 -> Tiwai Dag drie stond in het teken van een lange rit door het binnenland naar de volgende bestemming: het fameuze eiland Tiwai, beroemd vanwege z'n ligging in de rivier de Moa en de aanwezigheid van vooral veel soorten apen, vlinders en ook vogels. De reis duurde wat langer dan strikt noodzakelijk omdat we voor drie volle dagen boodschappen moesten meenemen en elk product ergens anders aangeschaft moest worden (het fenomeen supermarkt is hier niet of nauwelijks bekend), we onderweg te maken kregen met de nodige checkpoints en we een keer moesten stoppen om een band te verwisselen. Tijdens zo'n reisdag trekken het land en de mensen echter als een lange film zonder vast script aan je voorbij en dat maakt dat je echt de tijd hebt om het land "binnen te laten komen" en je je meer dan eens bevoorrecht voelt deze ervaring mee te mogen maken!
Dag 4, 5 en 6: Tiwai National Wildlife Sanctuary Zoals gezegd: Tiwai Island is een internationaal befaamde plek, maar in tegenstelling tot andere internationaal befaamde plekken is het hier nog steeds aangenaam rustig en bovenal waanzinnig mooi. Het is een klein stukje paradijs van 12 vierkante kilometer in het oosten van het Sierra Leone, dat we tijdens ons verblijf deelden met enkele handen vol andere westerlingen (waaronder uiteraard Nederlanders, die overigens allen tropenarts in het land waren) en vooral veel apen. Helaas bleken de groepen Chimpansees, ondanks vele kilometers aan wandeltochten op zoek naar deze mensaap, onvindbaar (ze zijn lastig in het droge seizoen), maar dat gemis werd gecompenseerd met waarnemingen van o.a. Potto, Demidoff's gallago, Western red colobus, Black-and-white colobus, Diana monkey, Sooty mangabey, Lesser spot-nosed monkey, Campbell's monkey en Olive colobus.
De drie dagen werden gevuld met vele wandelingen (zowel overdag als 's nachts), enkele boottochten en ontspanning rondom de campsite. Ook waren de hangmatten bij de rivier populair en de schaduwrijke plekken rondom de tenten werden door de groep gebruikt om de bomen en de lucht af te zoeken naar vogels en zoogdieren. Het waren dus drie dagen vol ontspanning (soms door fikse inspanning, maar alleen als je daar zin in had; alle excursies waren uiteraard facultatief) en natuurbeleving in optima forma op een plek ver weg van de buitenwereld, telefoon en internet. Zo hoort vakantie te zijn, nietwaar?
Het is onmogelijk om recht te doen aan alle ervaringen en belevenissen op Tiwai; daarvoor schieten mijn vertelkunsten te kort. Toch wil ik er nog even drie Tiwai-momenten uitlichten. Ten eerste de actie die geleid heeft tot een van de hoogtepunten van de reis: de Rosse visuil. Nadat bleek dat een tweede poging voor de Picathartes stuitte op lastig te overwinnen logistieke problemen en bovendien een vrij algemeen gedeeld gebrek aan intrinsieke motivatie, besloten we om maar gewoon op het eiland te blijven. Na terugkomst van een boottocht werden we door één van de (beste) gidsen, Alusine, aangesproken. Aangezien we de volgende dag dus niet van het eiland zouden gaan, kon hij ons wel wat anders moois aanbieden. Hij wist een roestplaats van Rosse visuil en verzekerde ons dat we die, bij daglicht, zouden zien! Dat is nogal een ferme belofte, maar de stelligheid waarmee hij zijn woorden kracht bijzette stemde ons erg positief. Dat gingen we uiteraard proberen! De volgende dag, echter, kwam hij al met een stuk minder overtuiging naar ons toe, want hij vertelde dat lokale vissers in het kreekje actief waren geweest en dat de vogel gevlogen was. Er restte ons dus niets anders dan het 's avonds te proberen, in de hoop dat 'ie terug zou komen om te vissen op z'n vaste plek. Ook prima, natuurlijk, een Rosse visuil is een Rosse visuil! Wat hij er echter even niet had bijgezegd is dat de plek van de uil zich achter enkele stroomversnellingen bevond en dat de enige manier om er te komen was om die stroomversnellingen te trotseren met lokale vissersbootjes, die feitelijk weinig meer zijn dan uitgeholde boomstammen. Zo vonden wij onszelf dus uiteindelijk terug in een net iets te hard stromende rivier met net iets te veel rotsen in een net iets te wankel bootje dat voor ons westerse evenwichtsgevoel net iets te veel naar respectievelijk bakboord en stuurboord overhelde. Het lijntje tussen leuk spannend en iets te spannend is een dunne en sloeg in dit geval net door naar de verkeerde kant, maar dat kwam vooral/alleen door de waarde aan apparatuur die zich in de kantelende boomstammetjes bevond. Dat we zelf koppie onder zouden gaan was tot daar aan toe, maar meerdere lenzen met een schepnetje moeten opvissen zou toch een ernstige smet op de reis betekenen. Lang verhaal kort: uiteraard kwam alles goed. De lokale jongens en mannen weten echt wel wat ze doen en zullen zich achteraf doodgelachen hebben om die mieterige blanke angsthazen. Het zou me niet verbazen als ze voor hun eigen plezier de bootjes nog even extra hebben laten schommelen; een plezier dat ze van harte gegund zou zijn. Toen we echter de stroomversnellingen waren gepasseerd sloeg de stemming van lichte angst al heel snel om naar pure betovering. We bevonden ons namelijk in een wereld die verdacht veel leek op de droomvlucht in de Efteling. Het leek een kwestie van tijd voor er een vlucht elfjes, feeën of een willekeurig ander sprookjesfiguur tussen de palmen vandaan zou komen. Het was een sprookjeswereld om stil van te worden, met slechts één smetje: er was geen fee, maar ook geen visuil te vinden. Een zoektocht in de omgeving leverde nog wel twee potto's en een paartje Hartlaub's eenden op, maar dat was het dan wel... Dit was het spannende deel van het verhaal, voor het vrolijke einde zijn een stuk minder woorden nodig. Toen we de volgende dag namelijk klaar stonden voor onze middagvaartocht bleek Alusine in plaats van een siësta voor ons weer naar te plek te zijn gezwommen (!) om te zoeken en wat bleek: de uil zat er weer. En wat helemaal fijn was: hij had ook gezorgd voor een betere boot, waarmee we soepel de watervalletjes konden bedwingen en we een kwartiertje later onder een boom voeren van waaruit een machtige en zeer zeldzame Rosse visuil op ons neerkeek. Een onvergetelijk moment, mogelijk gemaakt door de geweldige lokale gidsen!
Het tweede moment dat ik wil delen was er een in de categorie "far away, so close". De hoofdrolspeler was het even geheimzinnige als mythische Dwergnijlpaard. Deze soort heeft een zeer beperkt verspreidingsgebied, is een van de zeldzaamste zoogdieren ter wereld en is berucht vanwege z'n enorme schuwheid. Bovendien is de soort louter nachtactief, wat een waarneming er ook niet bepaald makkelijker op maakt. Er zijn mensen bekend die maanden naar het dier op zoek zijn geweest, onderzoekers die hun onderzoeksobject ook nooit met eigen ogen hebben gezien en een team van National geographic heeft ooit nachten lang met de beste gidsen en de beste apparatuur tevergeefs naar het dier gespeurd. Het is dus een soort heilige graal voor zoogdierliefhebbers. Tiwai is één van de plekken waar meerdere dieren leven en is wellicht zelfs de meest kansrijke plek ter wereld om een poging te wagen. Met dat feit in het achterhoofd kon ik het niet laten om de avonden die we op het eiland hadden een alles of niets poging te wagen om dit extreem zeldzame dier te zien te krijgen. Ik ging er overigens bij voorbaat vanuit dat het niet zou lukken, omdat we 's avonds alleen te voet op pad konden. Het geluid dat je daarbij onvermijdelijk maakt zou ons naar mijn smaak al meteen kansloos maken, maar afijn: niet geschoten is altijd mis. Tijdens een lange wandeling op de tweede dag gebeurde er echter toch iets wat de hoop deed opleven: we vonden verse Dwergnijlpaartsporen van de avond ervoor! Meerdere pootafdrukken en wat uitwerpselen maakte ontegenzeggelijk duidelijk dat het mythische schepsel in de buurt was en aangezien ze vaak zelfde plekken schijnen te gebruiken om te foerageren, wisten we wat ons te doen stond die avond.
Zo gezegd, zo gedaan. Om tien uur 's avonds vertrok ik met een gids het bos in en na een dik uur lopen waren we op de plek. In eerste instantie was er weinig te zien of te horen, maar we zagen wel nóg versere sporen; het zou toch niet!? We besloten op 50 meter afstand te gaan zitten, doofden onze lichten en wachtten vervolgens roerloos af wat er zou gaan gebeuren. Het eerste half uur was dat weinig tot niets, maar toen volgde er toch iets wat de hartslag behoorlijk opjoeg. Er kwam ontegenzeggelijk iets groots aanlopen. Struiken bewogen, takken braken en het geluid kwam langzaam dichterbij totdat het tot stilstand kwam. Het was echter stikkedonker en we hadden weinig idee of de aanstichter er nog was en zo ja, waar. We moesten de gok wagen en de spotlight maar gewoon aanzetten, wetend dat als we niet meteen raak zouden schijnen dat onze kans voor de avond verkeken zou zijn. En helaas, helaas...dat was precies wat er gebeurde. We knipten het licht aan, schenen rond, zagen niets maar hoorden wel een geluid van een lopend dier van ons verwijderen. Dat moest 'm haast wel geweest zijn... Ai, ai: zo dichtbij, maar toch zo ver weg! Jammer, jammer, maar de zoektocht was in dit geval al een mooi avontuur. En ik ben toch dichterbij geweest dan menig ander, voor wat het waard is ;-).
Tenslotte een korte maar erg leuke vermeldingswaardigheid (is dat een woord??) naar aanleiding van de waarneming van een Visarend. Deze soort overwintert in grote aantallen in Sierra Leone, dus dat je ze tegenkomt is op zich geen nieuws. Echter, op Tiwai fotografeerde ik een vogel met een zwarte kleurring (AV99). Dat is natuurlijk wel erg leuk, zowel voor ons (wij kunnen en dan achterhalen waar de vogel is geboren) als voor de ringer, die vast niet zo vaak terugmeldingen krijgt uit het binnenland van Sierra Leone! Na het versturen van een mail naar de juiste ringcentrale (die gegevens zijn te achterhalen op cr-birding.org) kreeg ik al snel een enthousiaste mail terug: de vogel blijkt in 2018 te zijn geringd als nestjong in de Müritz in het Duitse bundesland Mecklenburg-Vorpommern. Zoals al eerder vermeld: vogeltrek blijft een onvoorstelbaar fenomeen!
Dag 7: Reisdag Tiwai Island -> Banana island Na het indrukwekkende bezoek aan Tiwai was het vandaag tijd om deze prachtplek te verlaten. Een laatste boottochtje naar de overkant leverde het grootste gedeelte de groep zowaar nog een leuke nieuwe soort op. Nadat Noël, Frank en ik de avond ervoor al een ver exemplaar hadden zien zwemmen, merkte Alusine met zijn scherpe zicht op grote afstand een zwemmende Finfoot / Watertrapper op. Deze notoir schuwe en fascinerende soort is altijd een "hebbedingetje" bij een bezoek aan Afrika en na een mooie manoeuvre met ons bootje kregen we allen de vogel schitterend te zien!
Na deze mooie afsluiter lieten we het eiland definitief achter ons, laadden we ons hele hebben en houden weer in het busje en namen we afscheid van de lokale community, en dan met name van de kinderen. Wat waren het allemaal aanhankelijke schatjes!
De stoffige eerste kilometers duren altijd het langst omdat de regentijd de toestand van de weg elk jaar behoorlijk aantast, maar de communities die we passeren waren wel prachtig. Steevast kregen we daarbij de term "Poengwi" (fonetisch, geen idee hoe je dat juist zou moeten schrijven) naar ons hoofd geslingerd. Daniel vertelde ons dat dat een soort koosnaam, zonder zware of rancuneuze lading, is voor blanken, een verschijning die in deze regio toch nog steeds wel enig opzien baart. De terugweg verliep verder erg voorspoedig en ging een stuk vlotter dan heen. Dat gaf ons de tijd om ook te stoppen bij een van de bruggen over een brede rivier. Hier vonden we zowaar een soort die als redelijk schaars en niet altijd even eenvoudig te vinden te boek staat, maar over de exacte status van de soort laat ik me graag souffleren: de Preuss's Cliff Swallow (Preuss' klifzwaluw). Verder zagen we nog een Lizzard Buzzard / Hagedisbuizerd in een boom; niet zeldzaam, wel mooi!
Deze reis is er sowieso al een van indrukken, belevenissen en contrasten, maar van dat laatste kregen we vandaag nog even een extra portie door middel van ons bezoek aan Banana Island. Op Tiwai hadden we enkele dagen vertoefd te midden van absolute basisfaciliteiten. Prima vol te houden, laat daar geen misverstand over bestaan, maar zonder enige luxe en opsmuk en daarmee prima in lijn met het karakter van de bestemming. We sliepen daar in tentjes op een vrij dun matrasje op de grond, er was geen warm water, geen koude drankjes, het was eten wat de pot schaft (prima, overigens), er was geen internet en ook qua overige extra's was het lijstje compact en overzichtelijk (lees: leeg). Je went er overigens heel snel aan en alles is een kwestie van voorbereiding en verwachtingspatroon en die beide zaken waren prima op orde. Dat neemt natuurlijk niet weg dat het des te fijner is wanneer je, vrij onverwacht, ineens geconfronteerd wordt met een plek waarbij de luxegraad vele malen over de kop gaat en de combinatie van plek en faciliteiten paradijselijk aanvoelt. Voelde Tiwai paradijselijk vanwege het Afrikaanse jungle en de dieren, Banana Island was een soort Bounty Island met reusachtige bungalowtenten, een bar met koude drankjes, zeer schone douches en toiletten, warm water, internetverbinding (ook een primaire levensbehoefte, tegenwoordig, hoewel we dat op Tiwai eigenlijk geen moment misten), loungeplekken met zeezicht en een dagelijks nieuwe lunch- en dinerkaart met gerechten van vis die rechtstreeks en ter plekke uit zee werden gehaald. Uiteraard is over de volgorde van de bestemmingen nagedacht en dit bleek een voltreffer: het was na enkele dagen basis en flinke fysieke inspanningen heerlijk om je even 1,5 dagen te laven aan ordinaire luxe in Sierra Leonestijl. We lieten ons dat dan ook heerlijk welgevallen en ondanks dat het tempo aardig wat versnellingen achteruit ging, zaten we niet stil. Er werden regelmatig wandelingen gemaakt door de achterliggende community en het aangrenzende tropische bos, want daar was genoeg aan leuk vogelleven te vinden.
Toen we na een lange rijdag en een boottocht van een half uur uiteindelijk op Banana Island aankwamen, we geïnstalleerd waren en we voor het eerst weer een lekker koud drankje achterover konden slaan, zagen we dankzij onze tafel met zeezicht al snel een jager vliegen. Noël was zo verstandig geweest een telescoop mee te brengen en het bleek te gaan om een Middelste jager. In het uurtje erna, wat ook meteen het laatste uur licht was, zagen we er in totaal ongeveer 25 passeren in alle kleden en kleurvormen. Erg gaaf en dat deed ons al meteen uitkijken naar de dag van morgen!
Dag 8 en 9: Banana Island en reis terug naar River #2 Zoals gezegd: Banana Island nodigt uit tot slow motion, maar helemaal tot stilstand kwamen we natuurlijk niet. De tuintjes in de achterliggende, toch vrij arme community (dat contrasteerde toch wel flink met waar wij gehuisvest waren) en het aangrenzende bos bleken prima plekken om nog wat nieuwe soorten toe te voegen aan de soortenlijst. Sommige deelnemers maakten meerdere wandelingen, anderen genoten van de loungeplekken, het uitzicht en de rust om een beetje bij te komen van de intensieve afgelopen week en om de ingewanden de tijd te geven om tot rust te komen (het is haast onvermijdelijk dat er af en toe iemand voor de bijl gaat met darmklachten, maar het duurde gelukkig nooit veel langer dan een dag). Daarnaast was er ook een bescheiden feestje vanwege de verjaardag van Noël. Het personeel was zo vriendelijk te helpen met het versieren van de tafel en zijn stoel; meer heb je toch niet nodig op een plek als deze! Hier weer wat plaatjes van de 1,5 dagen die we op het eiland doorbrachten.
Halverwege de tweede dag was het tijd om het eiland vaarwel te zeggen en wachtte ons wederom een boottochtje, ditmaal eentje van twee uur over (een af en toe best deinende) zee terug naar River #2. Daar werden we welkom geheten door een lokale gospelster, die bezig was met het opnemen van een videoclip. Aan haar overtuiging ligt het in ieder geval niet, dat is duidelijk!
Een korte wandeling in het laatste licht leverde nog de nodige Splendid sunbirds, Mozambiquesijsjes en een mooie Brown-throated (of Common) Wattle eye op.
Dag 10 en 11: Laatste boottocht en vertrek naar huis...
Met onze terugkomst bij River #2 was de cirkel rond en was het einde van de reis onvermijdelijk in zicht. Echter, voor ons laatste ontbijtje op het strand en voor we daadwerkelijk op weg gingen naar Freetown restte ons nog een laatste boottochtje op de rivier. Zo zaten we bij zonsopkomst wederom in gammele bootjes, konden we het wederom niet laten om ons zorgen te maken over het welzijn van vooral onze apparatuur maar ging het uiteraard wederom gewoon goed. En we zagen zowaar ook nog de nodige nieuwe dingen: drie soorten ijsvogels, bijvoorbeeld (waaronder Shiny blue), een nieuwe apensoort (Green monkey) en wat reigers, waaronder de White-backed night heron / Witrugkwak. Al met al dus nog een mooie en productieve afsluitende ochtend!
Na het ontbijt was er voor de liefhebbers nog tijd voor een allerlaatste rondje wandelen, wat nog een allerlaatste nieuwe soort opleverde: Dybowski's twinspot!
Nu was het echter toch echt tijd om in te pakken (omdat we her en der wat kleding, tassen, klamboes en handdoeken hadden achtergelaten ging dat een stuk makkelijker dan op de heenweg) en op weg te gaan naar de ferry en vervolgens het vliegtuig. Omdat we precies aankwamen op het moment dat er een ferry op vertrekken stond, was het afscheid van gids Daniel Macauley wat gehaaster dan we hadden gewild, BUT IF YOU READ THIS, DANIEL: A HUGE, BIG THANK YOU FOR THE UNFORGETTABLE TRIP! YOU DID A FANTASTIC JOB!
Over de terugreis kunnen we kort zijn: (ook) die liep gesmeerd en volgens schema, zoals eigenlijk de hele trip. Daarmee is duidelijk dat Daniel als reisleider enorm is gegroeid ten opzichte van vorig jaar (toen het reisplan soms toch echt drastisch over de kop moest) en dat de reis een concept is dat het verdient om een vervolg te krijgen. En niet alleen de reis, ook het land en de mensen verdienen het. Na alle ellende waarin het land ondergedompeld is geweest is het nu tijd voor de ommekeer en we merken nu al dat de positieve verhalen die wij mee naar Nederland nemen aanslaan en leiden tot een toenemende interesse in het land. Vragen naar een vervolg zijn niet van de lucht, dus dat er voldoende animo zal zijn voor een editie 2021 (en 2022, en...) lijkt haast wel gegarandeerd. We moeten nog even kijken of we het organisatorisch rond krijgen, vooral qua begeleiding en ook wat betreft een overdracht vanuit Noorderpoort, dat zich er uiteindelijk uit zal terugtrekken wanneer de reis op eigen benen kan staan (en dat is feitelijk al het geval). Birdingholland.nl zal vast het platform blijven waarop de reis in ieder geval zal worden gepubliceerd en wellicht zal ook de begeleiding blijven komen uit ons team, maar de organisatie laten we bij de specialisten van Fair 2, net als dit jaar. De evaluatie zal vast enkele verbeter/veranderpuntjes opleveren (vooral met betrekking tot het maximaliseren van de soorten, waar her en der wat is blijven liggen door een hen overigens niet te verwijten gebrek aan expertise bij de lokale gidsen), maar de essentie van de reis zal overeind blijven. Ach, dit is voor u eigenlijk niet bijster interessant. Belangrijk om te weten is feitelijk alleen dat het streven is om de reis duurzaam en langdurig te blijven uitvoeren en dat als u onze site en de sociale media in de gaten blijft houden u op de hoogte zal worden gehouden van het moment waarop u uw plek kunt reserveren. Want geloof ons: sierraously surprising mag dan een tongbreker zijn, er is geen letter aan gelogen!
