Nou, dat was er (alweer!) eentje: een excursie waar je als gids met een zeer brede glimlach op terugkijkt! Na al een prachtige dag in Oostvaardersplassen op zaterdag mocht ik (Martijn) zondag een groep rondleiden in en rond het Drents-Friese Wold op zoek naar Kraanvogels en met speciale aandacht voor de herkenning van vogelzang. Ondanks de nog steeds lage temperaturen werd het een memorabele dag met een geweldig leuke groep een een kleurrijke variatie aan soorten (91 in totaal!). Het begin was meteen al veelbelovend. Reeds op de verzamelplaats zagen we Appelvink, Vuurgoudhaan en als verrassing een zingend mannetje Grote Gele Kwikstaart. Deze soort, niet te verwarren met "gewone" Gele Kwikstaart, is normaal gesproken wintergast en vertrekt in het voorjaar naar het noorden en oosten op zoek naar broedgebieden met snelstromend water. In Nederland hebben we enkele broedgevallen in het oosten en zuiden, met name daar waar beken stromen, maar het Drents-Friese Woud is nou niet meteen een gebied waar je een zingend mannetje in het voorjaar verwacht. Bij nadere inspectie bleken de waterloopjes rondom de verzamelplek wel degelijk aardig in beweging, dus wellicht is het een blijvertje!
De eerste stop was een gebied met gemengd bos, heide en zandduinen; een schitterende plek, zeker in het voorjaar. In de voorjaarszon was het genieten van een breed palet aan zangvogels en lokale specialiteiten en kregen vooral Grote Lijsters, Tapuiten, Boomleeuweriken, Geelgorzen en Kuifmezen veel aandacht. Noemenswaardig waren verder een overvliegende, vermoedelijk, Kleine Barmsijs (Grote is niet op geluid uit te sluiten), enkele baltsende Raven en een Havik.
Maar hét moment van deze ochtend kwam toen we stonden te kijken naar een schitterende man Tapuit en ik net wat aan het vertellen was over het ringproject op deze heide. Ineens verscheen er een lichte vogel tussen de dennetjes die laag en rustig flappend dichterbij kwam. Het was eigenlijk meteen duidelijk waar we hier naar keken en voor ik het wist stond ik te schreeuwen en welhaast te commanderen (waarvoor excuses): STEPPEKIEKENDIEF!! MAAK FOTO'S!!
Nu moet ik wellicht even uitleggen waarom de adrenaline uit mijn oren spoot terwijl ik toch mijn portie aan Steppekiekendieven wel heb gezien.
Binnen het vogels kijken zijn verschillende takken van sport te onderscheiden. Grofweg kun je drie stromingen benoemen die we "in het veld" tegenkomen, hoewel velen een beetje van elke stroming in zich hebben en hybridisatie dus aan de orde van de dag is ;-).
Ten eerste heb je de fotografen, die het niet zo zeer gaat om de soorten maar toch vooral om de foto en de setting. Vervolgens zijn er de twitchers, mensen die internet afstruinen en de recente meldingen scherp in de gaten houden en zo soorten "afrijden". Als laatste: de vogelaars, die op de fiets of in de auto stappen, een gebied in gaan en simpelweg kijken wat de dag hen brengt.
Zoals ik al zei: bijna niemand is puur één van deze drie, maar vaak is wel één van de stromingen overheersend. Ikzelf maak foto's maar voel me geen fotograaf; ik doe feitelijk maar wat, puur voor de lol en om mijn verslagen mee te larderen. Twitcher ben ik lang geweest, maar ben ik nauwelijks meer. De lol van het opzoeken van door anderen ontdekte vogels en om zo een zo lang mogelijke lijst in Nederland te krijgen beleef ik al lang niet meer. Echter, wil je zo af en toe eens iets nieuws zien, dan ontkom je er haast niet aan om af en toe een vogel op te zoeken die gemeld wordt. Zo heb ik bijvoorbeeld regelmatig Steppekiekendieven gezien en ook een aantal (bijna) adulte mannetjes, maar dat waren allemaal vogels waarvan ik vooraf wist dat ze er zaten. Leuk, maar kicken is dat toch niet echt.
Nee, ik ben toch vooral vogelaar. Ik vind het heerlijk om de omstandigheden in te schatten, er dan een gebied bij te zoeken en te zoeken naar veel, leuke en indien mogelijk natuurlijk zeldzame soorten. Nu is het vervelende van zeldzame soorten dat ze zeldzaam zijn. Dat klinkt wat flauw, maar ik bedoel te zeggen dat je je het merendeel van de vogeldagen tevreden moet stellen met daglijsten zonder echt zeldzame vogels. Zo heb ik vele voorjaarsdagen tevergeefs op goede trektelposten gezeten en in kansrijke gebieden gestruind, hopend op soorten waar je zo vroeg voor bent opgestaan. Pareltjes tussen de massa, de krenten in de pap, de slagroom op de taart. Iedere vogelaar weet dat je altijd en overal kans maakt op zo'n parel, maar of, waar, wanneer en hoe vaak het gebeurt is nooit te voorspellen. En vaak gebeurt het ook gewoon niet; zeldzame soorten zijn immers zeldzaam.
Een van mijn dromen in april was altijd om eens een adulte man Steppekiekendief te ontdekken, maar dat was ondanks vele uren in de juiste tijd buiten tot afgelopen weekend nooit gelukt. Het klinkt misschien vreemd na de luxe van een overwinterende vogel of fietsafstand van mijn huis en een broedgeval in de provincie, maar de soort in het mooist denkbare kleed zelf vinden is echt andere koek. Bij vogelaars gaat het niet altijd zo zeer puur om de soort, maar de adrenaline komt van het onverwachte, het zelf ontdekken, de kick van het voorrecht om op de juiste plek op het juiste tijdstip te staan, als het even kan in combinatie met de ambiance van een mooie locatie en goed gezelschap.
Deze ochtend op de hei kwam alles samen! Het ging allemaal heel snel, met een minuut was de soort al weer uit beeld, maar ik bleef nog wel een tijdje natrillen. Dit zijn de momenten waar je als vogelaar voor leeft en die je iedereen gunt. Hierbij dus ook nog maar eens een pleidooi aan de mensen die hun vogeldag laten bepalen door internet en andermans meldingen: beheers je af en toe, ga lekker een gebied in bij je in de buurt en laat je verrassen. Dat levert dan misschien niet altijd "rode" soorten op, maar het plezier en de kick wanneer je wel eens iets zeldzaams of onverwachts vindt is zo veel groter dan wanneer je de waarnemingen van anderen afrijdt. Feitelijk kun je dan namelijk alleen maar falen en baal je vaak harder van de vogels die je hebt gemist dan dat je geniet van dat wat je wel hebt gezien maar waarvan je al wist dat het er zat (hoe leuk is dat nou helemaal??). Van zelf vogelen leer je trouwens ook nog eens veel meer, ook niet onbelangrijk...
Afijn, onderstaande vogel, en dan vooral de kick van het moment, was dus de aanleiding van deze iets te lange en lichtelijk moraliserende tekst ;-).
Mijn dag kon dus al niet meer stuk, maar het ging uiteraard niet om mij ;-). De groep had nog wel wat wensen: Kraanvogel, bijvoorbeeld! Na een korte tussenstop waar de Raaf wel, maar de Zwarte Specht even niet bij het nest te vinden was, kwamen we bij de akkers waar de Kraanvogels in deze tijd van het jaar normaal gesproken te vinden zouden moeten zijn. Dat leek in eerste instantie echter niet het geval, dus moest plan B uit de kast: een kleine omweg om via een andere zijde de ruige akkers te kunnen benaderen. Daar kwam het gelukkig allemaal goed: minimaal 24 Kraanvogels lieten zich goed maar op redelijke afstand bekijken, waarbij ook volop gebaltst werd! Een Beflijster werd hier helaas door een hond verjaagd voor de hele groep 'm in beeld kreeg, maar een late Blauwe kiekendief gaf een schitterende show weg en was daarmee de derde kiekendief van de dag (na al een langstrekkende Bruine in de ochtend)
De volgende bestemming was wederom een ingelaste (het programma is nooit in beton gegoten), omdat de vorige groep hier ook erg enthousiast over was: de broedplaats van Roodhalsfuten. We zagen ze inderdaad en in mooi zomerkleed, maar vanwege de harde wind zaten ze iets verder weg dan de vorige keer. Gelukkig wist deelneemster Josina er nog een behoorlijk bewijsplaatje "uit te trekken". Hier werd verder genoten van een open en bloot foeragerende Watersnip, verschillende Zomertalingen en een paar Dodaarzen.
De laatste wandeling was een rondje op het Fochteloërveen, waar we als toetje nog Boompiepers en enkele mooie Blauwborsten zagen. Één daarvan had een oranje ster, maar deze was niet donker en uitgebreid genoeg om te kunnen spreken van een Roodsterblauwborst, de zeldzame ondersoort uit Scandinavië. Waarschijnlijk (maar correct me if I'm wrong) is dit gewoon een afwijkende Blauwborst.
Zoals gezegd kwamen we 8 uur en 91 soorten later terug op de verzamellocatie en stuiterde uw gids van dienst nog een tijdje na... ;-)